वॉटर रिटर्न्स
१
you love because you like her character
and her character itself kills her love
कुठून आलं हे सर ?
ऋषिकेश रत्नपारखींचा व्हाट्स अपवर प्रश्न
मला माझंच लिहिलेलं आठवत नाहीये
२
थिएटर अकादमीतील शेवटची व्याख्याने
मी लेक्चर सम्पवून बाहेर आलोय
तर बाहेर विद्यार्थ्यांचा घोळका
ऋषिकेश पुन्हा
'' सर शंकर भट म्हणजे महेश भट का आणि नीरजा भट म्हणजे पूजा भट ? "
" राजीला तुम्ही राजस्थानात जाऊ का दिलं "
अ डॉ हॉ का बा ना सु ना वाचून विद्यार्थ्यांनी आत्मचरित्राला विचारलेले प्रश्न
मी म्हणतोय
" मी अफेयर्स किती केली ते महत्वाचं नाही
मी कामवासनेतून कसा मुक्त झालो ते अधिक महत्वाचं "
"बुद्धाच्या निर्वाणापेक्षा त्याच्या राजवाड्यातल्या त्याच्या वडिलांनी ठेवलेल्या दासींशी
त्याने केलेल्या लीला अधिक थ्रिल्लिंग वाटतात सर "
"हे तुमचं तारुण्य बोलतंय मॅच्युअर व्हाल तेव्हा कामवासनेच्या अस्ताची महती कळेल "
"सध्यातरी आम्ही तरुण आहोत सर आणि कामपूर्ती ---"
एक नवीन पिढी बोलायला लागलीये
आणि आपण तिचे शिक्षक आहोत
" सर ती बारबाला अजूनही भेटते का आणि तिला तुम्ही मूल दिलं ?"
३
"तू सी ए ए ला साधी रिऍक्शनही का दिली नाहीस "
मित्राचा प्रश्न
एक लेख - एक समर्थन
माझा पर्सनल वर्तमान पब्लिक वर्तमानांपेक्षा मला महत्वाचा वाटतो म्हणून
प्रत्येकवेळी मी पर्सनल वर्तमानाचा अजेंडा कसा शाबूत ठेवला ह्यावरचा
४
एकादमी गणेश चंदनशिवमध्ये तात्पुरती सेटल
एक विद्यार्थिनी फोनवर विचारतीये
" सर तुम्ही योगेश सोमणचे म्हणून तुमची व्याख्याने
ह्या महिन्यात ठेवली नाहीयेत
असं काही विध्यार्थी म्हणतात ते खरं का "
"मी समग्र आहे समस्तांचा आहे सम्यक आहे
मला मंगेश बंसोडनं बोलावलं म्हणून मी अकादमीत आलो ही वस्तुस्थिती
बाकी गटबाजीत नो इंटरेस्ट नो पॉलिटिक्स
आणि हो जातीपातीच्या बाहेर या "
आणि अचानक दारावर बेल
मी दरवाजा उघडून पाहतोय
दारात शैलेंद्र
" मेट्रो बांधायच्या नादात पाईपलाईन फुटलीये
रेल्वे आणायच्या प्रयत्नात पाणी वाहून चाललंय
बांद्रा ते जोगेश्वरी पाणी बंद
टँकरचे भाव गगनाला बिसलरी शॉर्टेज "
काय हवं ?
"पाणी एक्स्ट्रा हो तो "
आहे प्रोडक्शनवाल्यांची एक बिसलरीची टँकी आहे
एकंदरच मी पाणी वाटण्यासाठी जन्मलोय कि काय ?
आपल्या फोनच्या अंतरावर पाणी गायब झालंय
आणि आपल्याला ते माहित नाही
मुस्ताक टँकी उचलून गाडीत टाकतोय
आणि मी म्हणतोय
"बरं झालं पाणी मार्गाला लागलं "
५
लोकांनी पाण्याच्या पुनरुत्थानाजागी जिझसचं पुनरुत्थान स्वीकारलंय
जो साई समस्तांना पाणी धाडत नाही तो ब्रँड म्हणून साईगंगा बॉटलमध्ये
शिवलिंग दुधाने अजिबात धुऊ नका
त्याऐवजी ते दूध गरिबांना द्या आणि पाण्याने धुतांना पाणी मुबलक असेल तरच धुवा
जो गरिबापाशी धावला त्यालाच शिव पावला
मी प्रवचन देतोय
आणि माझ्यापुढे गंगा
प्रदूषित
प्रोटोकॉल उध्वस्त झालेली
लोक हर हर महादेव बोलतायत
आणि गंगेच्या प्रदूषणात पापं धुण्यासाठी उतरतायत
त्यांना कळत नाही
प्रदूषण हेच पाप
निर्मळता हाच मोक्ष
६
कुठलाही साधक हा हत्तीच्या कळपाचा सभासद असतो
आणि हा हत्ती मेंदूत असतो
माझ्या आजारपणाची चौकशी करून दोन साधक गेलेयत
आणि उघड्या दारात तू -तब्बल पंचवीस वर्षांनी
"आओ "
तुझ्या सोबत तुझा मुलगा
" शेवटी एकट्यानं मुलाला जन्म देण्याचा अट्टाहास पूर्ण केलास तर "
" तू नाही म्हणालास म्हणून मी थोडीच थांबणार ?"
आपला शब्दांविना संवाद
तुझ्या त्वचेचा गोरा हिरा वयस्क झालाय
केसातली पांढरी चांदी अंतःकरणातलं सोनं हाताळायला शिकलीये
मी म्हणालो होतो
"समुद्र ईश्वराचं सबटायटल आहे
आणि तू त्या समुद्रातील एकुलती एक बोट "
तू म्हणतीयेस
" पाणी हवंय तूच आठवलास हमखास पाणी मागता येईल असा हक्काचा
xxx त असं कधी झालंच नाही ना ? निदान माझ्या वाट्याला नाही आलं "
"मी वचन दिलंय ऑल्वेज अँड फॉरेव्हर "
मी आणखी एक टँकी
तुझ्या गाडीत ठेवतोय
"उद्या पुन्हा येईन "
ऍड्रेस कुणी दिला
" तुझ्या मराठी विकिपीडियाला मिळाला "
नितीन चंदावरकरची मेहनत अशी फळणार होती ?
बार ?
"पूर्ण सोडला कधीच शायरके बिना क्या बार क्या प्यार "
तुला वाटतं मी विचारावं
मुलगा कुणाचा
मी विचारत नाहीये
तुझी कार चाललीये
धुळीतून काही जुने सूर्य आणि तारे उडतायत
७
बारमध्ये नाचणार आणि मेडिटेशनही करणार असं कोण
तू तू तू
तारुण्याचा स्वतःचा म्हणून एक ऑर्केस्ट्रा असतो
तो म्हातारपणात चालत आला कि त्याचा लग्नाचा बॅंड बनतो
पाण्याचे ऑर्डीनरी वाटणारे डोळे
टंचाई निर्माण झाली कि डिव्हाईन वाटतात
तृष्णांचा नाश झालेला मनुष्य आतमध्ये समुद्र
आणि बाहेर नदी बनतो
लोकांना मिनरल वॉटरच्या बॉटलची सवय व्हावी
असे कारस्थान रचले जात आहे काय ?
पाण्याच्या व्यवसायात अजून अंबानी आणि अदानी कसे उतरलेले नाहीत ?
रिलायन्स वॉटर कब आयेगा कब ?
कि वीज आणि पेट्रोलवरच भागणार आहे ?
कि पाणी अनरिलायबल आहे म्हणून त्याची भीती वाटते ?
८
आज तू साडी नेसून आलीयेस -पंचवीस वर्षांपूर्वीची
"पाणी मागायला आलीयेस कि साडी दाखवायला आलीयेस ?"
माझा थेट प्रश्न
"अंदर 'तेरीही नदी थी है और रहेगी "
"मेडिटेशन शुरू हैं या "
" मुझे तो बस तुझसेही मुक्ती चाहिये थी नहीं मिल रही हैं साला इतनासा झाटूक शायर तू "
तुझी बारमधली भाषा जागी झालीये
आणि मी तुझ्या भडासमध्ये आंघोळ करतोय
९
ओल्या डोळ्यांनी तू पाणी काढतीयेस
जणू ह्या घरावर तुझा हक्क आहे
मी तुझ्या मुलाशी खेळतोय
तुझा काळ्या बांगड्या घालण्याचा शौक अजूनही कायम
एव्हढी गोरीचिट्टी तू तुला काळा रंगच का आवडावा
"क्यूँ कि मेरा बाप गोरा था - तूनेभी मुझे तक्लिफ दी शायर "
मग साऱ्या मर्द जमातीचा उद्धार
तुझ्या दुःखांचा जामानिमा समृद्ध आहे
हवेत संताप खोकतोय
"प्रेम हॉन्टिंग करत राहतं सालं
जानेवाला चला जाता हैं
बैठनेवाला अपनीही लाश गोदमे लेकर बैठा हुआ "
आणि मग एक सीपॉज
पाणी गाडीच्या डिकीत टाकून झालंय
तू बोलावं कि न बोलावं
आणि मग उपवास सोडल्यासारखी
"एकबार तेरे पैरोपें डालना था बेटेको
पानिके बहाने हो गया
जीन्स किसीकेभी हो
आत्मा तेरी रहे "
मी आशिर्वाद देतोय
श्रीधर तिळवे नाईक
( निर्वाण सिरीजमधील "आत्ताच्या कविता " ह्या फाईलमधून )
१
you love because you like her character
and her character itself kills her love
कुठून आलं हे सर ?
ऋषिकेश रत्नपारखींचा व्हाट्स अपवर प्रश्न
मला माझंच लिहिलेलं आठवत नाहीये
२
थिएटर अकादमीतील शेवटची व्याख्याने
मी लेक्चर सम्पवून बाहेर आलोय
तर बाहेर विद्यार्थ्यांचा घोळका
ऋषिकेश पुन्हा
'' सर शंकर भट म्हणजे महेश भट का आणि नीरजा भट म्हणजे पूजा भट ? "
" राजीला तुम्ही राजस्थानात जाऊ का दिलं "
अ डॉ हॉ का बा ना सु ना वाचून विद्यार्थ्यांनी आत्मचरित्राला विचारलेले प्रश्न
मी म्हणतोय
" मी अफेयर्स किती केली ते महत्वाचं नाही
मी कामवासनेतून कसा मुक्त झालो ते अधिक महत्वाचं "
"बुद्धाच्या निर्वाणापेक्षा त्याच्या राजवाड्यातल्या त्याच्या वडिलांनी ठेवलेल्या दासींशी
त्याने केलेल्या लीला अधिक थ्रिल्लिंग वाटतात सर "
"हे तुमचं तारुण्य बोलतंय मॅच्युअर व्हाल तेव्हा कामवासनेच्या अस्ताची महती कळेल "
"सध्यातरी आम्ही तरुण आहोत सर आणि कामपूर्ती ---"
एक नवीन पिढी बोलायला लागलीये
आणि आपण तिचे शिक्षक आहोत
" सर ती बारबाला अजूनही भेटते का आणि तिला तुम्ही मूल दिलं ?"
३
"तू सी ए ए ला साधी रिऍक्शनही का दिली नाहीस "
मित्राचा प्रश्न
एक लेख - एक समर्थन
माझा पर्सनल वर्तमान पब्लिक वर्तमानांपेक्षा मला महत्वाचा वाटतो म्हणून
प्रत्येकवेळी मी पर्सनल वर्तमानाचा अजेंडा कसा शाबूत ठेवला ह्यावरचा
४
एकादमी गणेश चंदनशिवमध्ये तात्पुरती सेटल
एक विद्यार्थिनी फोनवर विचारतीये
" सर तुम्ही योगेश सोमणचे म्हणून तुमची व्याख्याने
ह्या महिन्यात ठेवली नाहीयेत
असं काही विध्यार्थी म्हणतात ते खरं का "
"मी समग्र आहे समस्तांचा आहे सम्यक आहे
मला मंगेश बंसोडनं बोलावलं म्हणून मी अकादमीत आलो ही वस्तुस्थिती
बाकी गटबाजीत नो इंटरेस्ट नो पॉलिटिक्स
आणि हो जातीपातीच्या बाहेर या "
आणि अचानक दारावर बेल
मी दरवाजा उघडून पाहतोय
दारात शैलेंद्र
" मेट्रो बांधायच्या नादात पाईपलाईन फुटलीये
रेल्वे आणायच्या प्रयत्नात पाणी वाहून चाललंय
बांद्रा ते जोगेश्वरी पाणी बंद
टँकरचे भाव गगनाला बिसलरी शॉर्टेज "
काय हवं ?
"पाणी एक्स्ट्रा हो तो "
आहे प्रोडक्शनवाल्यांची एक बिसलरीची टँकी आहे
एकंदरच मी पाणी वाटण्यासाठी जन्मलोय कि काय ?
आपल्या फोनच्या अंतरावर पाणी गायब झालंय
आणि आपल्याला ते माहित नाही
मुस्ताक टँकी उचलून गाडीत टाकतोय
आणि मी म्हणतोय
"बरं झालं पाणी मार्गाला लागलं "
५
लोकांनी पाण्याच्या पुनरुत्थानाजागी जिझसचं पुनरुत्थान स्वीकारलंय
जो साई समस्तांना पाणी धाडत नाही तो ब्रँड म्हणून साईगंगा बॉटलमध्ये
शिवलिंग दुधाने अजिबात धुऊ नका
त्याऐवजी ते दूध गरिबांना द्या आणि पाण्याने धुतांना पाणी मुबलक असेल तरच धुवा
जो गरिबापाशी धावला त्यालाच शिव पावला
मी प्रवचन देतोय
आणि माझ्यापुढे गंगा
प्रदूषित
प्रोटोकॉल उध्वस्त झालेली
लोक हर हर महादेव बोलतायत
आणि गंगेच्या प्रदूषणात पापं धुण्यासाठी उतरतायत
त्यांना कळत नाही
प्रदूषण हेच पाप
निर्मळता हाच मोक्ष
६
कुठलाही साधक हा हत्तीच्या कळपाचा सभासद असतो
आणि हा हत्ती मेंदूत असतो
माझ्या आजारपणाची चौकशी करून दोन साधक गेलेयत
आणि उघड्या दारात तू -तब्बल पंचवीस वर्षांनी
"आओ "
तुझ्या सोबत तुझा मुलगा
" शेवटी एकट्यानं मुलाला जन्म देण्याचा अट्टाहास पूर्ण केलास तर "
" तू नाही म्हणालास म्हणून मी थोडीच थांबणार ?"
आपला शब्दांविना संवाद
तुझ्या त्वचेचा गोरा हिरा वयस्क झालाय
केसातली पांढरी चांदी अंतःकरणातलं सोनं हाताळायला शिकलीये
मी म्हणालो होतो
"समुद्र ईश्वराचं सबटायटल आहे
आणि तू त्या समुद्रातील एकुलती एक बोट "
तू म्हणतीयेस
" पाणी हवंय तूच आठवलास हमखास पाणी मागता येईल असा हक्काचा
xxx त असं कधी झालंच नाही ना ? निदान माझ्या वाट्याला नाही आलं "
"मी वचन दिलंय ऑल्वेज अँड फॉरेव्हर "
मी आणखी एक टँकी
तुझ्या गाडीत ठेवतोय
"उद्या पुन्हा येईन "
ऍड्रेस कुणी दिला
" तुझ्या मराठी विकिपीडियाला मिळाला "
नितीन चंदावरकरची मेहनत अशी फळणार होती ?
बार ?
"पूर्ण सोडला कधीच शायरके बिना क्या बार क्या प्यार "
तुला वाटतं मी विचारावं
मुलगा कुणाचा
मी विचारत नाहीये
तुझी कार चाललीये
धुळीतून काही जुने सूर्य आणि तारे उडतायत
७
बारमध्ये नाचणार आणि मेडिटेशनही करणार असं कोण
तू तू तू
तारुण्याचा स्वतःचा म्हणून एक ऑर्केस्ट्रा असतो
तो म्हातारपणात चालत आला कि त्याचा लग्नाचा बॅंड बनतो
पाण्याचे ऑर्डीनरी वाटणारे डोळे
टंचाई निर्माण झाली कि डिव्हाईन वाटतात
तृष्णांचा नाश झालेला मनुष्य आतमध्ये समुद्र
आणि बाहेर नदी बनतो
लोकांना मिनरल वॉटरच्या बॉटलची सवय व्हावी
असे कारस्थान रचले जात आहे काय ?
पाण्याच्या व्यवसायात अजून अंबानी आणि अदानी कसे उतरलेले नाहीत ?
रिलायन्स वॉटर कब आयेगा कब ?
कि वीज आणि पेट्रोलवरच भागणार आहे ?
कि पाणी अनरिलायबल आहे म्हणून त्याची भीती वाटते ?
८
आज तू साडी नेसून आलीयेस -पंचवीस वर्षांपूर्वीची
"पाणी मागायला आलीयेस कि साडी दाखवायला आलीयेस ?"
माझा थेट प्रश्न
"अंदर 'तेरीही नदी थी है और रहेगी "
"मेडिटेशन शुरू हैं या "
" मुझे तो बस तुझसेही मुक्ती चाहिये थी नहीं मिल रही हैं साला इतनासा झाटूक शायर तू "
तुझी बारमधली भाषा जागी झालीये
आणि मी तुझ्या भडासमध्ये आंघोळ करतोय
९
ओल्या डोळ्यांनी तू पाणी काढतीयेस
जणू ह्या घरावर तुझा हक्क आहे
मी तुझ्या मुलाशी खेळतोय
तुझा काळ्या बांगड्या घालण्याचा शौक अजूनही कायम
एव्हढी गोरीचिट्टी तू तुला काळा रंगच का आवडावा
"क्यूँ कि मेरा बाप गोरा था - तूनेभी मुझे तक्लिफ दी शायर "
मग साऱ्या मर्द जमातीचा उद्धार
तुझ्या दुःखांचा जामानिमा समृद्ध आहे
हवेत संताप खोकतोय
"प्रेम हॉन्टिंग करत राहतं सालं
जानेवाला चला जाता हैं
बैठनेवाला अपनीही लाश गोदमे लेकर बैठा हुआ "
आणि मग एक सीपॉज
पाणी गाडीच्या डिकीत टाकून झालंय
तू बोलावं कि न बोलावं
आणि मग उपवास सोडल्यासारखी
"एकबार तेरे पैरोपें डालना था बेटेको
पानिके बहाने हो गया
जीन्स किसीकेभी हो
आत्मा तेरी रहे "
मी आशिर्वाद देतोय
श्रीधर तिळवे नाईक
( निर्वाण सिरीजमधील "आत्ताच्या कविता " ह्या फाईलमधून )
